EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ

Evde sağlık hizmeti, yatağa bağımlı ve kronik hastalığı olan hastaların ihtiyacı olan sağlık hizmetlerinin ev ortamında ve bu konuda uzman bir kadro ile sunulmasıdır. Bu hizmetle, hastaya tanı koymak yerine tanısı konulmuş hastaya düzenlenen tedavinin takibi ve uygulanması sağlanıyor.

Evde sağlık hizmetleri projesiyle ihtiyaç sahibi hastalara kendi ev ortamlarında kaliteli, etkin, ulaşılabilir, sürekli ve güvenli sağlık hizmeti sunuluyor, bu hastalar artık hastaneye gitmeden kendi evinde tedavi edilebiliyor.

Evde Sağlık Hizmetlerinde Amaç Nedir?
Evde sağlık hizmetlerinde amaç, günlük yaşam şartlarını en az etkileyerek en doğru tedaviye ulaşmak yolu ile hastalığın ve yetersizliğin etkilerini en aza indirmek ve aynı zamanda hastanın yaşam kalitesini yükseltmektir. Bu hizmet, tedavisi evde yapılan, bakımı devam eden hastalar için gereklidir.
Bu hizmetle;
• Tedavinin takibi
• Tahlillerin yapılması
• Heyet raporlarının yenilenmesi
• Tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin hastanın evinde uygulanması
• Sosyal ve psikolojik destek verilmesi amaçlanıyor.
Evde Sağlık Hizmetinde Kimler Çalışıyor?
Evde sağlık hizmetini aile hekimleri, hastanelerde oluşturulan evde sağlık birimleri ve sağlık müdürlükleri bünyesindeki mobil ekipler veriyor. Evde sağlık hizmetleri ekiplerinde doktorlar, diş doktorları, hemşireler, sosyal çalışmacılar, diyetisyenler, psikologlar, ebeler, sağlık memurları, sağlık teknisyenleri çalışıyor. 5 kişiden oluşan her mobil ekipte, 1 doktor, 1 hemşire, 1 sağlık memuru, 1 tıbbi sekreter ve 1 şoför bulunuyor.
Evde Sağlık Hizmetinden Kimler Yararlanabiliyor?
Evde sağlık hizmeti alabilecek grupta önceliği, kronik hastalığı nedeniyle hastanede sürekli yatarak tedavi olması gereken hasta grubu oluşturuyor.
Bu gruba;
• Yürüyemeyen ve kendi ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olup yatağa tam bağımlı olan engelli ve yaşlı hastalar (alzheimer, demans, felç hastaları gibi…),
• Büyük cerrahi operasyon geçirmiş olanlar,
• Ortopedi ve travmatoloji hastalarından yara bakımı, enjeksiyon, infüzyon ve diğer kısa süreli hemşirelik hizmetlerine ihtiyaç duyanlar,
• İleri derecedeki kas hastalığı, diyabet, kalp, damar, hipertansiyon ve nörolojik hastalığı olanlar,
• Terminal dönem, kanser (onkoloji) hastası olan palyatif bakım hastaları,
• KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) vb. akciğer ve solunum sistemi hastalıkları olan, oksijen tedavisine ihtiyacı olan diğer hastalar,
• Spastik çocuklar,
• Yeni doğan sarılığı olan bebekler ile annesinin yanında, emerek tedavisi mümkün olan, hastaneye yatmasına gerek olmayan bebekler giriyor.
Hareket kabiliyetini kaybetmemiş, yatağa bağımlı olmayan, herhangi bir sağlık kuruluşuna gidebilecek durumda olan ve sağlık sorunları çok ağır tablolar oluşturmayan hastalar evde sağlık hizmetlerinden yararlanamıyor.
Evde Sağlık Hizmetlerine Başvuru Nasıl Oluyor?
Evde sağlık hizmetleri, Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren eğitim ve araştırma hastaneleri ile genel veya branş hastaneleri bünyesinde kurulan evde sağlık hizmeti birimleri ile toplum sağlığı merkezi, aile sağlığı merkezi ve aile hekimleri aracılığı ile sunuluyor.
İhtiyaç sahibi hastalar, Sağlık Bakanlığı’nın Türkiye genelinde tek numara olarak tesis ettiği "444 evde" yani 444 38 33 numaralı hattı mesai saatleri içinde arayarak evde sağlık hizmetine başvurabiliyor. Her ilden bu numara arandığında, çağrı o ildeki koordinasyon merkezine düşüyor. Koordinasyon merkezine gelen başvurular, bu merkezde görevli personel aracılığıyla cevaplanarak kayıt altına alınıyor ve öncelikle en yakın hastanenin evde bakım birimine yönlendiriliyor.

İstanbul’da Evde Sağlık Hizmetleri Veren Sağlık Kuruluşları
Avrupa Yakası:
Arnavutköy: Arnavutköy Devlet Hastanesi
Avcılar: Bakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Bağcılar: Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Bahçelievler: Bahçelievler Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Bakırköy: Bakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Başakşehir: Başakşehir Devlet Hastanesi
Bayrampaşa: Bayrampaşa Devlet Hastanesi
Beşiktaş: Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi
Beylikdüzü: Beylikdüzü Toplum Sağlığı Merkezi
Beyoğlu: Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Büyükçekmece: Büyükçekmece Devlet Hastanesi
Çatalca: Çatalca Devlet Hastanesi
Eyüp: Eyüp Devlet Hastanesi
Esenler: Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Esenyurt: Esenyurt Devlet Hastanesi
Fatih: Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Gaziosmanpaşa: Gaziosmanpaşa Toplum Sağlığı Merkezi
Güngören: Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Kağıthane: Kağıthane Devlet Hastanesi
Küçükçekmece: Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Sarıyer: Sarıyer İsmail Akgün Devlet Hastanesi, İstinye Devlet Hastanesi
Silivri: Necmi Ayanoğlu Silivri Devlet Hastanesi
Sultangazi: Sultangazi Lütfiye Nuri Burat Devlet Hastanesi
Şişli: Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Zeytinburnu: Samatya Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Süleymaniye Kadın Doğum Hastanesi, Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi

Anadolu Yakası:
Adalar: Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Ataşehir: Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Beykoz: Paşabahçe (Beykoz) Devlet Hastanesi
Çekmeköy: Çekmeköy Toplum Sağlığı Merkezi
Kartal: Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kartal Yavuz Selim Devlet Hastanesi, Yakacık Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi
Kadıköy: Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Erenköy Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi
Maltepe: Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Pendik: Pendik Devlet Hastanesi
Sancaktepe: Sancaktepe Toplum Sağlığı Merkezi
Sultanbeyli: Sultanbeyli (Tacirler) Devlet Hastanesi
Şile: Şile Devlet Hastanesi
Tuzla: Tuzla Devlet Hastanesi
Ümraniye: Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Üsküdar: Üsküdar Devlet Hastanesi, Zeynep Kamil Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi

Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri:
Ataşehir: (Ataşehir) Kadıköy Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi
Bahçelievler: Bahçelievler Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi
Okmeydanı: Okmeydanı İl Özel İdaresi Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi
Kartal: Kartal Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi

Kalp damar hastalıklarında ölümlerin üçte biri sigaradan

Özel Universal Hospital Hastanesi (Kadıköy) Kardiyoloji Uzmanı Op. Dr. Olcayto İncedere, sigaranın kalp damar hastalıklarında ölüm riskini artırdığına dikkat çekti. 

Sigara içenlerde kalp damar hastalığı gelişme riskinin, içmeyenlerden 2- 5 kat daha yüksek olduğunu belirten İncedere, bu hastalık nedeniyle meydana gelen ölümlerin üçte birinin sigara nedeniyle olduğunu hatırlattı. İncedere’nin uyarıları, kalp hastalıklarından ölüm riskinin ilk sıraya yerleştiği günümüzde büyük önem taşıyor. 

Uzun bir süredir sigaraya karşı etkili bir mücadelenin verildiği ülkemizde, sigaranın kalp ve damar hastalıkları açısından yarattığı ölüm riskine bir kez daha dikkat çekildi. Özel Universal Hospital Hastanesi (Kadıköy) Kardiyoloji Uzmanı Op. Dr. Olcayto İncedere kalp hastalıkların ölüm riskinin günümüzde ilk sıraya yerleştiğini belirtiyor.

 

“Kalbi bir tür pompa olarak düşünebiliriz. 1 dakikada 70- 80 kez kasılıp- gevşeyerek vücudun ihtiyacını sağlıyor. Kalbin içinden dakikada 5 litre kan geçiyor, vücuda pompalanıyor. Bu pompa dakikada yaklaşık 75, saatte 4500, yılda 40 milyon kez kasılıp gevşiyor. İşte bu mükemmel pompanın  bu kadar yükü kaldırabilmesi için beslenmesi gerekiyor, bunu da kalp adalesini besleyen koroner damarlar sağlıyor. Bu damarların daralması ya da tıkanmasına koroner kalp hastalığı diyoruz. 

Kalp hastalıklarında ölüm riski gittikçe artıyor. Geçen yüzyılın ilk yarısında alt sıralardayken bu risk günümüzde ilk sıraya yerleşti. Kalp hastalıklarından en sık görülen ve ölüme en sık sebep olanı ise koroner kalp hastalığıdır.

 

Koroner arter hastalığı gelişmiş ülkelerde ölümlerin yarısına yakını, gelişmekte olan ülkelerde yaklaşık üçte biri, ülkemizde de yaklaşık yüzde 40’ından sorumludur. Koroner arter hastalığın risk faktörlerinden en önemlilerinden birisini sigara oluşturuyor.”

Kalp damar hastalığından ölümlerin üçte biri sigara nedeniyle oluyor

“Sigara içenlerde kalp -damar hastalığı gelişme riski içmeyenlerden 2- 5 kat daha yüksek. Hipertansiyon, hiperkolesterolemi, şeker hastalığı gibi diğer risk faktörleri de varsa risk oranı 8 kat artıyor. 45 yaş altı kalp krizlerinin yüzde 80’i sigara nedeniyle gerçekleşiyor. Bu yaşlarda yoğun sigara içilmesi ölümcül kalp krizini 10- 15 kat artırıyor. Kalp damar hastalığından ölümlerin üçte biri sigara yüzünden gerçekleşiyor.

Hiç sigara içmemiş olan birisinin riskini 1 kabul edersek, sigara içmiş ve bırakmış olanlarda bu risk 1.3 kat, günde 15 taneden az içenlerde 2.0 kat, günde 15- 24 tane içenlerde 3.1 kat,  günde 25 ve daha fazla içenlerde 4.9 kat artıyor. Sigaranın bırakılmasında sonra 3 yıl içinde kalp krizi geçirme riski yarı yarıya düşüyor. 6 yılın sonunda risk içmemiş olanların düzeyine yaklaşıyor. Sadece tiryakilerde değil, sigara içilen ortamda bulunan ve sigara dumanından pasif olarak etkilenen kişilerde de risk artıyor. Günde birkaç tane içmekle bile risk artabiliyor.

“Sigara koroner kalp hastalığının en önemli hazırlayıcılarında birisidir”

“Sigara kan lipid profilini bozuyor (iyi- HDL kolesterolü azaltıyor, kötü- LDL kolesterolü yükseltiyor). Sigara içenlerde hipertansiyon daha sık görülüyor ve tedaviye direnç gösteriyor. Kanın pıhtılaşmasını kolaylaştırıyor (fibrinojen düzeyini artırıyor). Kanın damar duvarına yapışmasını ve pıhtı oluşumunu kolaylaştırıyor (trombosit çökme hızını artırıyor). Damar duvarının narin kaygan pürüzsüz iç yüzeyini bozuyor, pürüzlü hale getiriyor. Damarları büzüştürüyor, koronerlerden kalp adalesine giden kan akımını azaltıyor. Kanın akışkanlığını azaltıyor, kanın koyuluğunu artırıyor (sekonder polistemi). Dolayısıyla sigara koroner kalp hastalığının en önemli hazırlayıcılarında birisi olma özelliği taşıyor.”

“Sigara içen kadın, erkeğe göre daha yüksek risk altında”

“Erkekte en sık rastlanan risk faktörü olan sigara kadınlarda daha önem arz ediyor çünkü; kadınları koroner kalp hastalığından koruyan iki önemli şeyi olumsuz yönde etkiliyor: östrojen, yani kadınlık hormonu ile HDL- iyi kolesterol. Sigara içen kadının kalp krizi riski, sigara içen erkeğe göre yüzde 25 daha fazla.

Sigaraya bağlı kalp krizi ve ölüm riski erkekte 2.7, kadınlarda 4.7 kat artıyor. Kalp krizi geçiren kişilerin, sigara içmeye devam etmeleri halinde tekrar kriz geçirme riski yüzde 22- 45 arasında artış gösteriyor. Bypass operasyonu sonrası sigara içmeye devam ederse mortalite oranı iki kat artıyor. Sigara sadece hastalandırmakla kalmayıp ömrü de 5- 10 yıl kısaltıyor.”

Günde bir kez hap kullanarak HIV’den korunmak mümkün…

Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS)ve Dünya Sağlık Örgütü  (DSÖ) araştırmaları, HIV negatif kişilerin günde bir kez hap kullanarak HIV’den korunabileceklerini gösteren sonuçlarla dolu !

Kenya, Uganda ve Botswana’dan gelen yeni bilgiler antiretroviral (HIV’i baskılayan) ilaç tedavisinin heteroseksüel HIV bulaşmasını önlemede önemli rol oynadığını doğruluyor. 

13 Temmuz 2011 günü Cenevre’de HIV enfeksiyonu olmayan kişiler tarafından alınan bir günlük antiretroviral tabletin % 73 kadar HIV edinme riskini azaltabileceğini gösteren iki çalışma duyuruldu. Günlük tenofovir ve günlük tenofovir / emtricitabine önleyici ilaç olarak alınan her iki ilacın da heteroseksüel erkeklerin kadınlara ve kadınların erkeklere HIV bulaştırmasını önleyebildiği açıklandı. 

PrEP (risk öncesi koruyucu tedavi)  ile Washington Üniversitesi Uluslararası Klinik Araştırma Merkezi tarafından Kenya ve Uganda'da yapılan deneyde 4758 Sero-uyumsuz çift (biri HIV enfeksiyonuna sahip ve diğeri değil) izlendi. Çiftler, danışmanlık ve ücretsiz erkek ve kadın prezervatifleri aldı. Bulaşmamış eş günde bir kez tenofovir tablet veya tenofovir / emtricitabine tablet veya plasebo hap aldı. Tenofovir alan grup % 62 daha az HIV enfeksiyonları, placebo alan grupta % 73 daha az HIV enfeksiyonlarına rastlandı. Hastalığın kontrolü için Amerika Birleşik Devletleri merkezleri tarafından yapılan TDF2 adlı bir çalışmada, Botswana’da günde bir kez tenofovir / emtricitabine tablet veya plasebo hap alan 1200 erkek ve kadın takip edildi. Antiretroviral tablet, HIV enfeksiyonu bulaşmamış heteroseksüel kadın ve erkeklerin çalışma popülasyonda yaklaşık % 63 oranında edinme riskini azalttığı gözlendi. 

Birleşmiş Milletler Ortak HIV / AIDS Programı (UNAIDS) İcra Direktörü Michel Sidibe, bunun AIDS’e karşı antiretroviral ilaç tedavisinin sahip olduğu önemli rolü yeniden teyit ettiğini belirtti. "Bu çalışmalar bize HIV salgınını yok etme noktasına ulaşmak için yardımcı olabilir" dedi.  İlaç, tablet başına 0,25 US $ gibi düşük fiyatlarla, birçok ülkede jenerik olarak kullanılabilir. Kasım 2010 yılında, altı ülkede erkeklerle seks yapan erkekler arasında iPrEx deneme günlük tenofovir / emtricitabine tablet alanlar arasında HIV bulaşmasında % 44 azalma olduğunu bildirilmiştir. 

Dünya Sağlık Örgütü Genel Müdürü Dr Margaret Chan’e göre, “Yeni etkili HIV önleme araçlarına acilen ihtiyaç vardır ve bu çalışmaların heteroseksüel iletimi önlemede büyük etkisi olabilir.Dünya Sağlık Örgütü kadınları ve erkekleri HIV enfeksiyonundan daha iyi koruyabilmek için yeni bulguları kullanan ülkelerle birlikte çalışacaktır.” 

UNAIDS ve DSÖ HIV önlemede maruz kalma öncesi profilaksi potansiyel rolü keşfetmek için Sahra-altı Afrika, Latin Amerika ve Asya ülkeleri ile zaten çalışmaktadır. Bu haber daha fazla insanı HIV testi yaptırmak, HIV hizmetlerine erişim ve önleme seçenekleri için eşleri teşvik edecektir. 

Bugün sadece HIV ile yaşayan 34 milyon insanın yaklaşık yarısının HIV durumundan haberdar olduğu tahmin edilmektedir. Daha fazla insan yeni bulgular ışığında HIV önleme teknolojilerine erişebilirse, HIV test alımındaki artış AIDS yanıtı üzerinde önemli bir etkiye sahip olacaktır. 

UNAIDS ve Dünya Sağlık Örgütü, bireyler ve çiftlerin HIV önleme seçeneklerini birlikte ve kendileri için en uygun şekilde bilinçli kararlar alarak uygulamalarını öneriyor. HIV’e karşı tam koruyucu tek bir yöntem yok. Önlenmesi için antiretroviral ilaçların diğer HIV önleme seçenekleri ile birlikte uygulanması gerekiyor. Bunlar erkek ve kadın prezervatiflerinin doğru kullanımını, cinsel ilişkiden kaçınmayı, ilk sefer için ilişki öncesinde uzun bir süre beklemeyi ve daha az ortaklı ilişkiyi içeriyor. 

http://www.unaids.org/en/resources/presscentre/pressreleaseandstatementarchive/2011/july/20110713psprep/

kaynak:http://pozitifyasam.org/tr/haberler/489

Güneş Yanıkları ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Yaz mevsiminin güneş yanıkları, güneş ışınlarına maruz kalma sonrası deride kızarıklık oluşması biçiminde görülür. Başka ultraviolet (morötesi) ışın kaynakları da benzer bir yanığa yol açabilir. Korunmadan güneş ışınlarına maruz kalmak ya da bilinçsizce çeşitli bronzlaşma yönetmelerini uygulamak, hem cildinizin normalden önce yaşlanmasına, hem de kanser gibi daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Çamlıca Medicana Hastanesi'nden Dermatoloji Uzmanı Dr. Pınar Arat konuyla ilgili şu açıklamalarda bulunuyor:

'İlk belirtiler, ışığa maruz kalma üzerinden birkaç saat geçtikten sonra gözlenir. Güneş yanığının bütün etkileri ise, ancak 24 saat veya daha uzun bir süre sonra ortaya çıkar. Kızarmış, hassaslaşmış deri, saatler hatta günler sonra, sıvı dolu kabarcıklar oluşması, ateş, titreme, bulantı, döküntü gibi şiddetli reaksiyonlar ve yanık bölgelerde derinin günler sonra soyulup dökülmesi güneş yanığının belirtileri arasında yer alır.'

Sağlıklı bronzlaşma diye bir kavram yoktur!

Korumasız olarak güneş ışınlarına maruz kalmak, cildin erken yaşlanmasına neden olur. Güneşte kalmak birinci veya ikinci derecede yanıklara yol açabilir. Deri kanserleri genellikle erişkin yaşlarda ortaya çıkar. Ancak oluşmasına neden olan cilt etkileri, çocuk yaşlardaki güneş yanıklarına bağlıdır. Yani deri kanserlerinden korunmanın yolu, kendinizin ve çocuğunuzun zararlı güneş ışınlarından sakınmasıdır.

Açık tenli sarışın kişilerde cilt güneşe daha duyarlıdır, güneş yanığı oluşması için öğle sıcağında 15 dakikadan az bir süre kalması yeterlidir. Esmer koyu tenli kişilerde ise aynı etki için saatler geçmesi gerekir. Bebekler ve çocuklarda cilt daha hassastır.

Bakım ve Tedavi

Önleyici ve koruyucu yaklaşım, elbette tedaviden daha kolaydır ve etkilidir. Güneş ışığını süzen etkili güneşten koruyucu kremler eczanelerde bulunabilir. Bunlar değişik kuvvettedir. Çoğunlukla 30 SPF (güneşten koruyucu faktör) ve üzeri kuvvetteki kremleri önermekteyiz. Güneşten koruyucu kremler cilt üzerine bolca sürülmelidir. Gün boyunca uzun saatler güneş altında kalmak gerekiyorsa, geniş kenarlı koruyucu şapkalar, koruyucu boyun eşarpları ve giysiler giyilmelidir. Açık renk giysiler, güneş ışığını daha etkili olarak bedenden uzağa yansıtır.

Eğer güneş yanığı olmuşsa, soğuk suyla duş alın, banyo yapın veya soğuk suyla ıslatılmış çarşaf ve bezleri yanıklarınızın üzerine koyun. Eğer su toplama başlamışsa, keseler patlamışsa, enfeksiyonu önlemek için kuru bandajla kapatın. Eğer su toplamalar olmuyorsa, ciltteki rahatsızlığı azaltmak için nemlendirici kremleri kullanabilirsiniz. Çocuklara kesinlikle aspirin vermeyiniz.

Güneş yanığı ile birlikte yüksek ateş, şok, baygınlık, aşırı bitkinlik, ağız kuruluğu, susuzluk belirtileri, aşırı susama, idrar çıkışının durması, gözlerin yuvalarına çökmesi, deride solukluk, soğukluk, bulantı, ateş, titreme, döküntü, gözlerde kızarıklık, yanma, ışığa duyarlılık ve şiddetli ağrılı su toplama belirtileri görüldüğünde doktora başvurulmalıdır. 

Güneşe karşı ‘şapka-gözlük-koruyucu krem’ ile önlem alın.

Güneşten korunmak için yaz aylarında saat 11 ile 15 arasında güneşte korunmasız dolaşılmamalı ve denize girilmemeli, koruyucu özellikte geniş kenarlı şapka, kenarları kapalı koyu renk gözlük kullanılmalıdır.Dışarıda bulunmak zorunlu ise gölge yerler tercih edilmelidir.Yaz mevsiminin güneş yanıkları, güneş ışınlarına maruz kalma sonrası deride kızarıklık oluşması biçiminde görülür. Başka ultraviolet (morötesi) ışın kaynakları da benzer bir yanığa yol açabilir. Korunmadan güneş ışınlarına maruz kalmak ya da bilinçsizce çeşitli bronzlaşma yönetmelerini uygulamak, hem cildinizin normalden önce yaşlanmasına, hem de kanser gibi daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

http://www.populersaglik.com/guncel51.htm

Yaz ishallerinden korunmak için nelere dikkat edilmeli?

Yaz aylarında mikroplar daha hızlı çoğalıyor ve birçok tehlikeli hastalığa yol açıyor. Bu hastalık risklerini en aza indirmek için doğru beslenmek, genel temizlik kurallarına uymak ve sineklerden korunmak gerekiyor. Yazın gerek çocuklarda gerekse yetişkinlerde en sık görülen sorunların başında ishal geliyor. Yaz ishallerinden ve diğer hastalıklardan korunmak için  Anadolu Sağlık Merkezi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Elif Hakko, nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlatıyor.

İshal, kusma ve bazen de yüksek ateş ile ortaya çıkan, ağız yoluyla bulaşan bazı mikroplar, gastroenterit denilen hastalıklara neden oluyor. Bu mikroplar yaz sıcaklarında hızla ürüyor, mikrop sayısı arttıkça hastalık yapma riski de yükseliyor. Deniz ve havuz suyunu yutmak, mikrop taşıyan sinekler yaz aylarında hastalıklara yol açıyor. Anadolu Sağlık Merkezi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Hakko, tifo, dizanteri, kolera, ile bazı Salmonella ve E.Coli türleri gibi hastalıklara yol açan mikroplardan korunmak için alınabilecek önlemleri aktarıyor.

Dr. Hakko, “Kabuğu soyulabilen gıdaların kabuklarını soyarak, soyulmayanlarda ise iyice yıkayarak yemek; çiğ veya az pişmiş et yememek, çiğ süt içmemek; genel temizlik kurallarına uymak, yemeklerden önce ve sonra, tuvaletten sonra el yıkamak; sineklerden korunmak yaz aylarında dikkat edilmesi gereken noktaların başında geliyor” diye bilgi veriyor.

Risk faktörü bulunan gıdaları

 “Fıstık, ceviz gibi yağlı gıdalar ile küf toksinleri üreyebilen mısır ve pirinç dikkatli tüketilmeli. Pastörize edilmemiş süt içilmemeli, bu sütten peynir yapılmamalı. Patates, 20 – 30 zehirli türü olan mantar, midye, istiridye ve kabuklu deniz hayvanlarından geçen bakteri toksinlerinin sebep olduğu hastalıklarla sıklıkla karşılaşıyoruz. Elde hazırlanan ve iç sıcaklıkları zararlı mikropların ölmesini sağlayacak kadar yükselmeyen ızgara köfteden, havasız ortamda mikropların toksin üretme riski olması nedeniyle bütün olarak çevrilmiş tavuktan, vakumlu paketi açılıp kısa sürede tüketilmeyen sosis ve salamdan uzak durulmalı. Sütlaç, kazandibi, muhallebi, dondurma gibi sütlü tatlılar da hazırlandıktan sonra soğutucuda tutulmazsa tehlikeli olabilecek gıdalar. Çiğ yumurtadan yapılan mayonez; marul, salata, maydanoz gibi sebzeler de iyi yıkanmadığında riskli olabiliyor.''

Dr. Hakko, en güvenilir yiyeceğin yoğurt olduğunu vurguluyor ve diğer güvenli yemekleri sıralıyor: “Izgara ete kıyasla tencerede pişen et yemekleri, sebze yemekleri, sarma ve dolma gibi zeytinyağlı yemekler yaz aylarında daha güvenilirdir.”

İshal ve kusma görülüyorsa neler yapılmalı?

Dr. Elif Hakko, “İshal ve kusma, sıvı ve elektrolit kaybına sebep olur. Ev koşullarında kusma ve mide bulantısı nedeniyle kaybedilen sıvı ve elektrolitler ağızdan yerine konamıyorsa veya ateş yükselmişse, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor. Hastada kaybedilen sıvı ve elektrolitleri dengelemek için serumla takviye yapıyoruz. Eğer etken bir bakteri söz konusuysa antibiyotik tedavisi yapılıyor”diyerek tedavi hakkında da bilgi veriyor.

Kaynak:http://www.populersaglik.com

EHEC Bakterisinden Nasıl Korunabiliriz?

Turizm sezonu ile birlikte ülkemize daha çok sayıda turist geliyor ve ülkemizden daha çok sayıda insan yurt dışına gidiyor.Akıllara şu soru geliyor: Kısa süre önce Almanya’da ortaya çıkan ve bir anda Avrupa’nın gündeminde olan EHEC bakterisinin yayılma ihtimalini güçlendiriyor mu?

Acıbadem Kayseri Hastanesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof Dr. Bülent Sümerkan, EHEC bakterisinin ne olduğunu, nasıl ve nereden bulaştığını, vücutta yaptığı tahribatı anlattı.

EHEC neyin kısaltılması? EHEC bakteri mi, yoksa virüs mü?

Entero-Hemorajik Escherichia Coli isimli bakterinin kısaltılmış ismi. EHEC, bir bakteri olmasına rağmen medyada çoğu kez yanlış bir kullanımla "virüs" olarak tanıtılıyor. Bu bakteri genelde, çeşitli tip ishallere neden olabilen bir grubun üyesi. Örneğin; çok daha hafif seyredebilen ve Turist İshali (diyaresi) olarak bilinen hastalığa da farklı bir Escherichia coli tipi neden oluyor.

 

 

EHEC’in, kuşlar ve memelilerin bağırsaklarında, onlara zarar vermeden bulunan Escherichia coli bakterilerinden farkı ne?

Bu bakterilerin en önemli özelliği, diğer Escherichia coli bakterilerinden farklı olarak, güçlü bir toksin meydana getirmeleri. Bakteriler vücuda girip bağırsakta çoğalmaya başladığında, toksin üreterek hem bağırsakta kanlı ishale neden oluyor hem de bağırsak sisteminden dolaşıma geçerek organlara zarar veriyor.

 

Bahsettiğiniz toksinler, bağırsak dışında hangi organlara zarar veriyor?

Sitotoksin adını verilen bu toksinler, kan dolaşımına geçtikten sonra damar duvarını oluşturan endotel hücrelerine, böbreklerde bulunan bazı hücrelere, alyuvarlara bağlanıyorlar ve bu hücrelerde hasar meydana getiriyorlar. Bunun sonucunda pıhtılaşmaya neden olan bazı faktörler salınıyor, trombosit adı verilen pıhtılaşma pulcukları kümeleşiyor. Ardından başta böbrekler olmak üzere organlardaki kılcal damarlar tıkanıyor ve bu organların görevlerinde bozukluk meydana geliyor. Ayrıca alyuvarların tahrip olması sonucu anemi (kansızlık) oluşuyor.

 

Bakteri vücuda girdikten ne kadar zaman sonra etkileri görülmeye başlıyor? EHEC, herkeste aynı ağır tablonun yaşanmasına neden oluyor mu?

Özellikle 10 yaşın altındaki çocuklarda ve erişkinlerin yaklaşık yüzde 10’unda toksinlerin oluşturduğu organ bozukluğu nedeni ile ağır bir tablo olarak karşımıza çıkıyor. İshal belirtileri için kuluçka dönemi genellikle 3-4 gün. Bu dönem 1-2 gün kadar kısa olabileceği gibi 5-8 güne kadar da uzayabiliyor. Başlangıçta kanlı olmayan ishal, bir iki gün içerisinde kanlı olmaya ve karın ağrıları varsa artmaya başlıyor.

 
Toksinin neden olduğu ve organları etkileyen belirtiler ne zaman ortaya çıkıyor?

Genelde ilk belirtilerin ortaya çıkmasından bir hafta, on gün sonra ortaya çıkıyor.

Bu bakterilerin kaynağı nedir?

Bu bakterilerin ana kaynağı, sığır başta olmak üzere diğer çiftlik hayvanlarının kendi dışkıları ile kirlenmiş ve iyi ortamda tutulan az pişmiş etlerinin yenmesi. Bunun yanında, hastalığı belirtili ya da belirtisiz geçiren insanların, dışkıları ile kirlenmiş ortam ve iyi yıkanmamış elleri ile gıda hazırlamaları. Özellikle, hastalığı geçiren kişilerin bir kısmında, bakterilerin dışkılarında uzun süre bulunduğu görülüyor. Salgınların büyük bir kısmı, iyi pişirilmemiş sığır kaynaklı gıdalar (kıyma, tütsülenmiş et, süt) yoluyla oluşuyor. Hastalık insanlara; pişmemiş veya az pişmiş etler, özellikle hamburgerler, aracılığı ile bulaşıyor. Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, klorlanmamış içme suları, hatta doğal gübre ile yetişmiş çiğ tüketilecek sebzelerin iyi yıkanmadan veya bu tip gıdaların dışkı (kanalizasyon) ile kirlenmiş su ile yıkanmaları sonucu oluşuyor.

İshali önleyici, bağırsak hareketlerini azaltıcı ilaçlar bu vakalarda kullanılabilir mi?

YAZIN SERİNLEMEK İÇİN SOĞUK YERİNE ILIK SU İÇİN

Yaz sıcakları yorgunluk ve halsizliği de beraberinde getirebiliyor. Sıvı kayıpları ve düzensiz beslenme bireyleri hastalıkların eşiğine kadar götürüyor.

Memorial Antalya Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Berna Ertuğ, yaz aylarında sıvı kayıplarının önlenmesi ve zinde kalabilmek için beslenme önerilerinde bulundu.

 

Saat başı bir bardak ılık su için

Günlük yaz beslenmesinde su tüketimi büyük önem taşımaktadır. Gün boyu kaybedilen sıvı artmakta, vücudun dengelerini korumak için ise, bu kaybı telafi etmek gerekmektedir. Günlük su tüketimi en az 2-2,5 litre olmalıdır. Spor yapan ve ağır işte çalışan kişiler daha fazla sıvıya ihtiyaç duyar. Bu nedenle, sıvı tüketimi kişinin günlük sıvı kaybına göre uyarlanmalıdır. Örneğin yazın 1 saat spor yapan bir kişinin 1 litre su tüketmesi gerekmektedir. Yazın sıvı olarak suyun yanı sıra; süt, ayran, cacık, soda, limonata, bitki çayları, şekersiz kompostolar ve taze sıkılmış meyve suyu gibi içecekler doğru tercihler olacaktır.

 

Salata ve meyve tüketimiyle sıvı kaybı telafi edilebilir.

Sıcaklarda buzlu içecek tüketimi de artar. Ancak, bu tür soğuk ve buzlu içecekler, anlık serinleme sağladığı unutulmamalıdır.  İçecek ne kadar soğuk olursa olsun, vücuda girmesinin ardından, vücut ısısının da yükselmesine neden olmaktadır. Öte yandan, toplumda yerleşmiş, sıcak meşrubatların harareti önlediği kanısı da doğru değildir. Yazın serinlemeye yardımcı olan içecekler, ılık olarak tüketilmelidir. Kişinin sıvı tüketiminde sağlık açısından bir sınırlandırma getirilmemişse, serinlemek için her saat başı bir bardak ılık su tüketmek ideal olanıdır. Su tüketiminin yanı sıra; ana öğünlerde bol salata tüketimi de vücudun hararetini önlemeye yardımcı olmaktadır. Ara öğünlerde ise meyve tüketimi susuzluğu hafifletecektir. 

 

Terle kaybedilen tuzu mineralli su ile dengeleyin!

Yazın ter yoluyla kaybedilen mineralin karşılanmasında mineralli su tüketimi etkin bir çözüm sunmaktadır. Serinletme özelliğinin yanı sıra; sıvı ve mineral dengesi açısından son derece sağlıklı bir içecek olan mineralli suyun tüketimi de dengeli olmalıdır. Örneğin tansiyon hastalarının mineralli su tüketimine dikkat etmesi, miktarını doktoruna danışarak belirlemesi gerekmektedir.

 

Yazın bu yiyeceklerden uzak durun!

• Yağda kızartmalar, kavurmalar (Et, sebze, hamur işi), yağlı sos eklenmiş besinler.
• Aşırı tuz ve tuzlu besinler,
• Sucuk, salam, sosis, pastırma.
• Sakatatlar(Karaciğer, böbrek, dalak, beyin,...)
• Bütün yağlı yiyecekler(Yağlı etler, kaymak, krema, mayonez, tahin, yağlı soslar)
• Kuyruk yağı, iç yağı, tereyağı, margarin.
• Şekerli meyve suları, şekerli-asitli içecekler
• İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar.
• Alkollü içki tüketimine dikkat ediniz. Tüketimde tercihinizi hafif alkollü içkilerden yana kullanınız, özellikle açken alkol tüketilmemesi gerekir.

Yorgunluk ve bitkinliğe karşı C vitamini tüketin!

Yaz aylarında artan yorgunluk ve bitkinlik hissi, doğru besinler tüketilerek giderilebilmektedir. Havadaki artan nem oranı ve aşırı sıcaklarla gelen isteksizlik ve uyku haline karşı antioksidanlardan zengin besinlerin tüketimi önerilmektedir. Bağışıklık sistemini güçlendiren taze sebze ve meyve tüketimi, enerji vermekte, özellikle; C vitaminden zengin yeşilbiber, maydanoz gibi yeşil yapraklı sebzeler, kivi, çilek, erik gibi meyveler; A vitaminden zengin yumurta, havuç, kayısı, yeşil yapraklı sebzeler; E vitaminden zengin kuru baklagiller, ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumlar yorgunluk ve halsizlik şikayetlerinin önüne geçilmesinde yardımcı olacaktır.